Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye’de gazetecilerin uğradığı hak ihlalleri ile ilgili bir rapor yayımlandı.
Cemiyetin Medya için Demokrasi / Demokrasi için Medya (M4D) Projesi 2023 yılının ilk yarısına ait Medya İzleme Raporunda Türkiye’de 2023’ün ilk altı ayında basın ve ifade özgürlüğünü etkileyen tüm gelişmeler derlendi. Rapora göre yılın ilk yarısında gözaltına alınan gazeteci sayısı 56 oldu.
Gazeteciler Cemiyeti’nin Avrupa Birliği finansal desteğiyle yürüttüğü M4D raporunda depremler ve seçim dönemine de odaklanarak gazetecilerin karşılaştığı hak ihlallerini tek tek sıraladı. Uluslararası gözlemler ve değerlendirmelerin de yer aldığı rapora göre yılın ilk yarısında 40 ayrı vakada gazetecilere fiziksel şiddet uygulandı. 1 Temmuz 2023 itibariyle Türkiye’de tutsak gazeteci sayısı 56 oldu. Basın meslek örgütlerinin şiddetle karşı çıktığı dezenformasyon gerekçeli yeni Basın Yasası uyarınca gazetecilere yönelik soruşturma ve cezalandırmalar 2022 sonunda başlamıştı. 2023’ün ilk altı ayında “halkı yanıltıcı bilgi yayma” suçlamasıyla soruşturmaya uğrayan gazeteci sayısı en az 23 oldu.
Ocak ayında tutsak gazeteci sayısı 43 iken haziran ayında bu sayı 56’ya çıktı. Yılın ilk altı ayında gazetecilerin yargılandığı basın davaları sayısı 336’yı buldu. Gazeteciler en çok Türk Ceza Kanunu, Terörle Mücadele Kanunu, Toplantı Gösterişleri Yürüyüşleri Kanunu, “Cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla yargılandı. Bu yıl bu suçlara bir yenisi eklendi ve en az 23 gazeteci, sansür yasası kapsamında “halkı yanıltıcı bilgi yayma” suçlamasıyla yargı karşısına çıktı ve/veya ceza aldı.
Geçtiğimiz yıl 12 aylık dönem içinde gözaltına alınan gazeteci sayısı 78 olmasına karşın bu yıl daha ilk altı ayda gözaltına alınan gazeteci sayısı en az 56 oldu. Bu gazetecilerin çoğu görevleri sırasında gözaltına alındı ve bu durum takip ettikleri olayların haberleştirilmesini engelleyen, sistematik bir boyuta vardı.
Tespit edilebildiği kadarıyla gazetecilere yönelik fiziksel şiddet vakaları bu yılın ilk altı ayında en az 40 oldu. Bu sayı 2022’nin tamamında 61 olmuştu.
RTÜK deprem ve seçim döneminde ceza uygulamalarını artırdı. Yılın ilk altı ayında televizyon ve radyolara 30 kez idari para cezası, 30 kez de program durdurma cezası verildi. Eleştirel yayınlarıyla öne çıkan Halk TV, Tele 1 ve Fox TV yine en çok ceza alan kuruluşlar oldu.
TRT’nin seçim dönemi açıktan taraf tutan ve siyasi muhalefete yer vermeyen yayınları, basın meslek ilkelerini ayaklar altına alan tutumu görülmemiş düzeye çıktı. M4D Raporu, TRT hakkındaki ulusal ve uluslararası tespitleri bir araya getirdi, kamu yayıncısının siyasallaşmasında hiçbir sınır tanınmadığını ortaya koydu.
Yukarıda bir özeti verilen ve yılın ilk altı ayında basını etkileyen tüm uygulamalar M4D Medya İzleme Raporu’nda yer alıyor.
Öte yandan raporda şunlara yer verildi:
Bu rapor bize bir kez daha önümüzdeki günlerin basın özgürlüğü mücadelesi açısından ne denli zorlu geçebileceğine ilişkin işaretler sunuyor. Sansür yasasına karşı tüm meslek örgütlerinin bir araya gelerek verdiği ortak mücadelenin kısmen de olsa olumlu sonuçlarını almıştık. 2023’ün ilk yarısı gösteriyor ki bu birlikteliği yeniden yakalamalıyız ve hukuki mücadelemizi de hak mücadelemizi de basın özgürlüğünü savunan tüm kesimlerle birlikte yürütmeliyiz. Kamuoyunu habersiz, gazeteciyi güvencesiz bırakan engellemelere ve hak ihlallerine karşı mücadelemizi dayanışmayla büyütmeliyiz.
(HABER MERKEZİ)
