İHD, Marmara Bölgesi Hapishaneleri Hak İhlalleri Raporunu yayımladı

İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Marmara Bölgesi Hapishaneleri Hak İhlalleri Raporunu (Ocak, Şubat, Mart 2023) yayımladı.

Marmara bölgesindeki hapishanelerde ocak, şubat ve mart ayında gerçekleşen hak ihlallerine ilişkin raporda üç ayda 2 bin 417 ihlal gerçekleştiği belirtildi.

İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishaneler Komisyonu, “Marmara Bölgesi Hapishaneleri Ocak-Şubat-Mart 2023 Hak İhlalleri Raporu”nu dernek binasında düzenlediği basın toplantısında kamuoyuyla paylaştı. Raporu İHD İstanbul Şube Başkanı Gülseren Yoleri okudu.

Gülseren Yoleri, derneğe yapılan her bir başvurunun birden çok ihlal iddiası içerdiğini belirtti. Basın taraması yoluyla toplanan 372 ihlalin yanında, derneğe yapılan 90 başvuruda ocak ayında 591, şubat ayında 621, mart ayında 833 olmak üzere başvurulardan toplam 2 bin 45 ihlal tespit edilerek toplam ihlal sayısının 2 bin 416 olduğunu kaydetti. İhlaller ise şöyle sıralandı:

YAŞAM HAKKI İHLALLERİ VE YAŞAMA YÖNELİK SALDIRILAR

3 şüpheli ölüm

▪️ 20 Mart 2023 günü Duygu Koral Kocaeli F Tipi CİK’inda yaşamını yitirdi. İntihar ettiğini iddia eden Koral’ın ailesi, Koral’ın bedeninde morluklar olduğunu ve işkence edilerek öldürüldüğünü iddia ederek suç duyurusunda bulundu.

▪️ 13 Mart 2023 günlü başvuruda; Silivri 6 Nolu L Tipi Kapalı Hapishanesinde bulunan Mustafa Şentürk’ün 8 Kasım 2022 günü intihar ettiğinin bildirildiği, ailenin ölümü şüpheli bularak suç duyurusunda bulunduğu bildirildi.

▪️ 21 Mart 2023 günü Kandıra F Tipi 1 Nolu CİK’nda şizofreni hastası olan bir kadın tutuklunun intihar ettiği ancak isminin öğrenilemediği bildirildi.

• 51 ölümle tehdit ve can güvenliğini tehdit eden saldırlar
• 2 intihara zorlama
• 1 mahpusa intihar etsin diye ip verme
• 22 kadın mahpusların birlikte kaldıkları küçük çocuklarına yönelik ölüm tehdidi
• 22 kadın mahpusları “seni gömerim” diyerek tehdit etme.

İŞKENCE, DARP, KÖTÜ MUAMELE, ONUR KIRICI DAVRANIŞ

• 79 kötü muamele.
• 205 psikolojik baskı.
• 41 hücreye koyma.
• 1 “düzgün sayım vermedin” denilerek mahpusun hücreye konması.
• İstiklal marşı okuduğu gerekçesiyle mahpusun hücreye konması.
• 38 çıplak aramaya zorlanma.
• 13 aramalarda ağız içine bakılması.
• 69 dayak, fiziki saldırılar.
• 1 darp sonucu mahpusun burnunun kırılması.
• 18 mahpusların darp raporu almasının engellenmesi.
• 58 baskın tarzında ve sık hücre araması.
• 67 aramalarda hücrelerin dağıtılması, özel eşyalara el koyma.
• 18 aramalarda kantin fişi, defter, günlük vb. yazılı materyallere el koyma.
• 10 aramalarda giysilere el koyma.
• 19 aramalarda eşyaların kırılması.
• 4 aramalar sırasında onur kırıcı davranış.
• 44 ırkçı söylem, etnik ayrımcılık.
• 10 ailelere küfür, hakaret.
• 19 mahpusları pişmanlığa zorlama.
• 4 havalandırmanın üzerinin tellere kapatılması.
• 55 sürgün sevk.
• 10 oda değişikliği talebinin karşılanmaması.
• 2 sık sık oda değişikliği yapılması.
• 2 mahpusun hücresine kamera takma.
• 2 koğuş tamir edilecek bahanesiyle hücre değiştirme.
• 1 gece yatarken kaldırıp hücre değiştirme.
• 2 ellerin arkadan kelepçelenerek süngerli hücreye koyma.
• 1 hücrede kalamaz raporu bulunan mahpusun hücreye konması.
• 1, 8 ay hücrede tutma.
• 2 kameranın görmediği alanlarda işkence yapma.
• 6 politik mahpusların yanına geçme talebinin karşılanmaması.
• 16 kalabalık koğuş.
• 27 keyfi disiplin cezası.
• 2 mahpusları birbirine karşı kışkırtma.
• 25 mahpuslar hakkında asılsız tutanak tutma.
• 1 bahçe kamerasını engellediği gerekçesiyle infaz yakma.
• 1 cezaevi imamına çıkmadığı gerekçesiyle infaz yakma.
• 12 aileye yakın cezaevine sevk talebinin karşılanmaması.
• 1 sessiz direnişte bulunduğu gerekçesiyle mahpusun tahliyesinin üç ay ertelenmesi.
• 1 iç haberleşme mektubu ele geçtiği gerekçesiyle mahpusun tahliyesini üç ay ertelenmesi.
• 5 mahpusların verdiği suç duyurusu dilekçelerine soruşturma başlatma.
• 5 muhatap bulamama.
• 3 etkinliklerden men cezası.
• 1 psikolojik rahatsızlığı olan mahpusa cam kırdığı gerekçesiyle 4 gün hücreye konması.
• 22 kadın mahpuslara fuhuştan tutanak tutma.
• 22 kadın mahpuslara çocuklarının yanında küfür, hakaret etme.
• 22 mahpuslar hakkında keyfi bahanelerle soruşturma açılması.
• 4 aramalarda ayakkabıların çıkarılarak kameraya karşı sallanmasını isteme.
• 13 mahpusların sigara içmesine izin vermeme.

SAĞLIK HAKKI İHLALİ

• 21 hastane sevklerinin iptali.
• 43 revire çıkarılmama.
• 11 düzenli kullanılan ilaçların verilmemesi.
• 15 laboratuvar sonuçlarının verilmemesi.
• 14 sağlık raporlarının verilmemesi.
• 17 mahpusa hastalığı ile ilgili bilgi vermeme.
• 47 mahpusun diş tedavisinin yapılmaması.
• 35 diyet yemeği verilmemesi.
• 11 kelepçeli muayeneye zorlanma.
• 5 doktorun kelepçeyle muayene etmek istemesi, mahpusa kötü davranması.
• 1 bir bacağı olmayan mahpusa kelepçe takılması.
• 1 doktorun mahpusa hastalığı ile ilgili soru sormayıp “hangi örgüttensin” demesi.
• 1 hastane doktorunun muayene etmeden rapor yazması.
• 5 revir doktorunun darp raporu vermemesi.
• 2 mahpusun hastaneye yatırıldığı bilgisinin aileye haber verilmemesi.
• 3 mahpusun sağlık dosyasının aileye ve vasiye haber verilmemesi.
• 1 yaşamını yitiren mahpusun otopsi raporunun aileye verilmemesi.
• 1 “asker görmüyor” denilerek mahpusun hastaneye götürülmemesi.
• 5 mahpusun kemoterapi seansına götürülmemesi.
• 3 mahpusun kontrol randevusuna götürülmemesi.
• 3 ağız içi aramasını kabul etmeyen mahpusun hastaneye götürülmemesi.
• 1 özel hastanenin mahpusun tedavisini kabul etmemesi.
• 25 hastaneye götürülme koşullarının kötü olması.
• 8 hücre tipi ring aracıyla hastaneye sevk.
• 8 hastaneye geç götürüldükleri için mahpusların hastalığının ilerlemesi.
• 11 ağır hasta mahpuslara ATK’nın “cezaevinde kalabilir” raporu vermesi.
• 2 açlık grevindeki mahpusların sağlık kontrollerinin yapılmaması.

AÇLIK GREVLERİ VE YAŞANAN İHLALLER

• 3 Açlık grevi.
• 1 ölüm orucu.
• 1 açlık grevindeki mahpusun sağlık kontrolünün yapılmaması.

YETERLİ VE SAĞLIKLI BESLENME VE TEMİZ SUYA ERİŞİM HAKKI İHLALİ, ÖZ BAKIM İHTİYAÇLARININ KARŞILANMAMASI

• 80 yemeklerin az ve kalitesiz verilmesi.
• 25 elektriğe fabrika fiyatı uygulaması.
• 18 sıcak ve soğuk suya kota uygulaması.
• 9 temizlik malzemelerinin verilmemesi.
• 38 kantinde çeşit azlığı, fahiş fiyat uygulaması.
• 4 yemek vermeme.
• 2 hastaneye giden mahpusu tuvalete götürmeme.
• 2 yatak ve yastıkların pis, sağlıksız olması.
• 1 yatak verip ranza vermeme.
• 3 ranzaların kullanılamayacak durumda olması.
• 2 metal kaşık yerine plastik kaşık ve tabak verilmesi ve bunun da koğuşta bulunanların sayısından az olması.
• 1 32 kişilik koğuşa 12 yatak verilmesi.
• 1 mahpusların sırayla uyumak zorunda kalmaları.

ADALETE ERİŞİM HAKKI İHLALİ

• 31 dilekçelerin işleme konmaması.
• 20 dilekçelere cevap vermeme.
• 5 itiraz dilekçelerinin işleme konulmaması.
• 9 verilen dilekçelerin mahpus aleyhine soruşturma konusu yapılması.
• 5 mahpuslara hukuki dayanaktan yoksun gerekçelerle dava açılması.
• 2 oy kullanmak isteyen mahpuslara bununla ilgili bilgi verilmemesi.

HAKSIZ TUTUKLULUK, ADİL YARGILANMA TALEBİ VE CEZA İNFAZI SÜRECİNDE YAŞANAN İHLALLER

• 2 tahliyesi gelmiş mahpusun cezasının keyfi gerekçelerle üçer ay uzatılması.
• 3 iyi halli olmadığı gerekçesiyle tahliyenin engellenmesi.
• 3 “pişman mısın” sorusuna “değilim” diyen mahpuslar hakkında iyi halli olmadığı yönünde rapor yazılarak tahliyesinin engellenmesi.
• 2 covid izninden yararlandırmama.
• 2 infaz yakma.
• 18 adil yargılanmama iddiası.
• 5 denetimli serbestlik hakkının kullandırılmaması.
• 9 mahpuslara iyi hal puanı uygulanması.
• 18 mahpuslar adına tutanak tutma.
• 1 bahçe kamerasını engellediği gerekçesiyle infaz yakma.
• 1 cezaevi imamına çıkmadığı gerekçesiyle infaz yakma.
• 12 aileye yakın cezaevine sevk talebinin karşılanmaması.
• 1 sessiz direnişte bulunduğu gerekçesiyle mahpusun tahliyesinin üç ay ertelenmesi.
• 1 iç haberleşme mektubu ele geçtiği gerekçesiyle mahpusun tahliyesinin üç ay ertelenmesi.
• 5 mahpusların verdiği suç duyurusu dilekçelerine soruşturma başlatma.
• 5 muhatap bulamama.
• 5 etkinliklerden men cezası.
• 1 psikolojik rahatsızlığı olan mahpusa cam kırdığı gerekçesiyle dört gün hücreye konması.
• 22 kadın mahpuslara fuhuştan tutanak tutma.
• 22 kadın mahpuslara çocuklarının yanında küfür, hakaret etme.
• 22 mahpuslara hakkında keyfi bahanelerle soruşturma açılması.
• 4 aramalarda ayakkabıların çıkarılarak kameraya karşı sallanmasını isteme.
• 13 mahpusların sigara içmesine izin vermeme.

İLETİŞİM HAKKI İHLALLERİ / TECRİT

• 69 sohbet, spor, ortak kullanım alanlarının kullandırılmaması.

• 25 görüş yasağı, görüş iptali.

• 25 telefon hakkının engellenmesi.

• 55 süreli süresiz yayın, kitap ve mektup yasakları.

• 15 kitap sınırlaması.

• 28 politik nedenlerle hapiste bulunanlara yönelik görüntülü telefon görüşmesi engeli.

• 12 keyfi olarak görüntülü telefon görüşünden yararlandırmama.

• 20 gönderilen mektupların adresine ulaşmaması, “sakıncalı” denilerek el koyma.

• 5 mektupların yırtılması.

• 11 mektupların karalanması.

• 7 aynı hücrede bulunan mahpusların aynı kişiye gönderdikleri mektupları aynı zarf içinde göndermemesi.

• 1 ailenin yazdığı mektubun mahpusa verilmemesi.

• 19 muhalif televizyon kanallarının izlenmesinin engellenmesi.

• 9 koğuş değişikliği talebinin karşılanmaması.

• 4 gelen kargonun verilmemesi.

• 2 dışarıyla iletişim tamamen kesme.

• 7 ailelere bilgi vermeme.

• 38 telefon görüşü sırasında mahpusları taciz etme.

• 15 görüş süresinin keyfi kısaltılması.

• 13 iletişim kesme cezası.

• 13 havalandırma kapısının erken kapanması.

• 5 sosyal etkinliklerden men cezası.

• 13 ailelerin mahpuslara telefon kartı vermesine engel.

• 5 ailelerin gönderdiği belgelerin verilmemesi.

• 3 kurslara gitme talebinin karşılanmaması.

• 3 ağır müebbetlik mahpusların ayda bir kez sosyal faaliyete çıkarılmaması.

• 1 ailelerin gönderdiği kıyafetlerin verilmemesi.

• 13 mahpusun bilgisi dışında “görüşmek istemiyor” denilerek avukat görüşünün engellenmesi.

• 5 kırtasiye malzemelerinin verilmemesi.

• 2 arkadaş görüşü yaptırmama.

(ETHA)