HABER MERKEZİ- Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla hükümet, meslek örgütleri ve baroların seçim yöntemi, yönetim sistemi ve yetkileriyle ilgili yeni bir müdahale hazırlığına girişti. TMMOB’un birçok yetkisinin tırpanlandığı yasa taslağında seçim ve temsil sistemlerinde yapılacak değişiklikle bu örgütler üzerinde iktidarın kontrolünü artırmak hedefleniyor.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Salı günkü partisinin MYK toplantısı öncesinde, Ankara Barosu’nun Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş ile ilgili açıklamalarına tepki göstererek “Barolar ve tabip odaları başta olmak üzere” meslek örgütlerinin yapılarının değiştirilmesi yönündeki çağrısının ardından AK Parti yönetimi, TBMM’de iki çalışma grubu oluşturdu. Basına yansıyan yasa taslaklarında şimdilik Türk Tabipler Birliği (TTB) ayrı tutularak önemli değişikliklere gidildiği görüldü.
‘ALTERNATİF BARO’ TEKRAR GÜNDEMDE
Türkiye Barolar Birliği ve baroların seçim sistemlerine ilişkin değişiklik konusunda da farklı seçenekler üzerinde çalışılıyor. Bu kapsamda baro seçimlerinin blok liste yerine “nisbi temsil sistemi”ne göre yapılması, özellikle baro üyesi sayısının yüksek olduğu İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerde, sendikalarda olduğu gibi birden fazla baro kurulmasına olanak sağlanması, avukatlık yapabilmek için barolara üye olma zorunluluğunun kaldırılmasına kadar bir dizi seçenek üzerinde çalışma yürütüldüğü öğrenildi. Ve bu çalışmaların TBMM’nin yeniden çalışmaya başlayacağı 1 Haziran’a kadar tamamlanması düşünülüyor.
BAROLARDA NİSBİ TEMSİL SİSTEMİ
Türkiye Barolar Birliği’nin seçimindeki temsil oranları değişiyor. Baroların 2 artı 1 olan temsil oranları, 3 artı 1’e yükseltiliyor. Her 300 üyeye bir delege verilirken, bu sayı bin üyeye bir delege sistemine dönüştürülüyor. Böylece seçimlerde İstanbul, Ankara ve İzmir barolarının ağırlığı sınırlanıyor.
TMMOB’A TIPRANLAMA
Hazırlığa göre odalar projeleri denetleyemeyecek, genel kurula nispi temsil düzeni getirilecek ve şube açmak için gereken üye sayısı 50 bine çıkarılacak.
TMMOB’nin mesleği ve meslektaşlarını korumak için “gerekli gördüğü bütün faaliyetlerde” bulunmasının önü de kesiliyor. Böylece TMMOB’nin kamuoyunu ilgilendiren konulara müdahil olmasının da engellenmesi amaçlanıyor.
PROJE DENETİM YETKİSİ KALDIRILIYOR
Teklif taslağında meslek mensuplarının ürettikleri harita, plan, etüt, proje ve benzer işler ile ilgili olarak birliğin herhangi bir denetim yapamayacağı hükmünün yer alması dikkat çekti.
Böylece TMMOB’ye bağlı odaların kamuoyunun yakından ilgilendiren kimi proje, imar planı ve çevre etüdü gibi konularında mesleki denetim yapması ve konuyla ilgili mücadele yürütmesinin de önüne geçilmiş olacak.
Taslakta, meslek disiplin denetimlerinde de ceza yetkisi kaldırıldı.
DELEGE SEÇİMLERİNDE NİSPİ OY DAĞILIMI
Teklif taslağında, merakla beklenen seçim maddesi de değiştirildi. Buna göre nispi temsil sistemi getirildi ve grup listelerine oy oranında delege çıkarma yolu açıldı.
Birlik genel kuruluna delege seçiminde, her odanın 10 delege ile temsil edilmesi, kalan delegelerin odaların üye sayısı oranında dağıtılması hükmü de yapılan hazırlıkta yer aldı.
Mevcut yasada, Birlik Genel Kurulu’nda görev alması için oda genel kurullarınca seçilecek üye sayısı, toplam üye sayısının %2’si oranında ve 3 kişiden az, 100 kişiden çok olmayacak şekilde düzenleniyor. Bu hüküm, söz konusu taslakta değiştirilerek seçilecek delegelerin sayısının “2 bin” olmasına karar verildi.
Seçimin iki yılda bir yapılması ve seçilecek delegelerin meslekte en az 10 yıl kıdemli olan üyeler arasından seçilmesi kuralı ise aynıyla yer aldı.
SEÇİMLERDE GRUP LİSTELERİ VE BAĞIMSIZ ADAYLAR DA OLABİLECEK
Taslağın düzenlemesine göre seçimlerde üyeler, oluşturacakları grup listelerinden veya bağımsız olarak da aday olabilecek. Seçime katılan grup listeleri ve bağımsız adaylar aldıkları oy oranına göre birlik genel kuruluna asil ve yedek delege seçilebilecek.
ŞUBE AÇMAK İÇİN ÜYE ŞARTI 50 BİNE ÇIKARILDI
Taslakla, mevcut yasada yer alan “Her oda kendi umumi heyeti kararı ile tayin ve tespit olunacak yerlerde şubeler açabilir ve mümessillikler ihdas edebilir” maddesinin tümden kaldırılması planlanıyor.
Taslağa göre, odaların il merkezlerinde şube açabilmesi için toplamda en az 50 bin, bölgesi içinde ise en az 100 meslek üyesine sahip olmaları şartı getiriliyor. Buna göre yeterli sayıda meslek mensubu bulunmayan ve şube kuramayan odalar ise oda genel kurulunun kararı ile en yakın şubeye bağlanabilecek ya da mümessillik açabilecek.
24 ODANIN 20’Sİ ŞUBE AÇAMAYACAK
Taslağa göre 24 odanın 20’si şube açamayacak. Geçen yıl sonu itibariyle üye sayılarına bakıldığında 50 bin ve üzeri üye sayısına sahip yalnızca 4 odanın olduğu görülüyor. Taslağa göre Elektrik Mühendisleri Odası, İnşaat Mühendisleri Odası, Makina Mühendisleri Odası ve Mimarlar Odası dışında kalan odalar üye sayıları 50 binin altında kaldığı için il merkezlerinde şube açamayacak, en yakın şubeye bağlanma ve mümessillik açma kararı için ise oda genel kurulunun kararını bekleyecek.
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞINA TAM YETKİ
Taslakta TMMOB’u denetleme yetkisi, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı kaldırıldığı için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na verildi. Bakanlığın birliğe bağlı odaların idari ve mali denetimlerini yapacağı hükmü verilen kanun teklifinde aynı kaldı. Ancak Bakanlık, değiştirilen maddede yer alan “ihbar veya şikâyet başvurusu” üzerine de TMMOB ve odalar hakkında her türlü denetim yapabilecek.
Birlik ve odalar, Bakanlık talep ettiği takdirde her türlü defter, kayıt ve bilgileri bakanlık müfettişlerine ibraz etmek, yazılı bilgi taleplerini karşılamak zorunda olacak.
GEREKLİ GÖRDÜĞÜNDE MÜDAHALE EDEMEYECEK
Taslakla ayrıca, Birliğin “kuruluş amacı ile yapamayacağı faaliyetlerin” düzenlendiği maddede yapılan değişiklik ile TMMOB ve bağlı odaların yetkileri daraltılıyor.
Birliğin, meslek mensuplarının ortak gereksinimlerini karşılamak, kolaylaştırmak, mesleğin gelişmesini sağlamak için, mevcut yasada yer alan “gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunması”na ilişkin hüküm değiştirilerek, birliğin sadece “amaçları doğrultusunda” faaliyette bulunabileceği hükmü getirildi.
ODA GENEL KURUL YAPISI DEĞİŞİKLİĞİ
Mevcut yasadaki oda genel kurulunun odaya kayıtlı üyelerden oluşacağı hükmü değiştirildi. Yeni düzenlemede, oda genel kurulunun şubelerden seçilecek ve sayısı genel kurul tarafından belirlenecek en fazla bin üyeden oluşması hükmü yer aldı.
Yapılan hazırlıkta, üye sayısı 10 binden fazla olan odaların genel kurul üye sayısının 500’den az olamayacağı, üye sayısı, belirlenen genel kurul üye sayısından az olan odaların üyelerin tamamının ise oda genel kurul üyesi sayılacağı şeklinde bir düzenleme de yer aldı.
DENETİMDE ‘SAKINCALI’ GÖRÜLEN PERSONEL UZAKLAŞTIRILABİLECEK
Taslakla Bakanlık müfettişlerine, hükümlülüklerini yerine getirmeyen ya da görevi başında kalması yapılan denetim bakımından sakıncalı gördükleri oda ve birlik personeli hakkında denetim süresi sonuna kadar görevden uzaklaştırma yetkisi de verildi.
Ayrıca oda ve birlik üyeleri ile buralarda çalışan personel, suç oluşturan fiil ve hareketler nedeniyle kamu görevlisi gibi cezalandırılabilecek.
