Kurye Hakları Derneği, 2023 Moto Kurye Ölümleri Raporunu yayımladı. Yayımlanan rapora göre 2023 yılında en az 68 moto kuryenin çalışırken hayatını kaybettiğini açıkladı.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin (İSİG) verilerine göre 2023 yılında en az 1929 işçi çalışırken hayatını kaybetti. Raporda risk arz eden, korumasız araçla, çok uzun saat çalışma koşullarının olduğu moto kuryelik mesleğinin hâlâ çok tehlikeli iş sınıfında yer almadığı belirtildi.
2022’de en az 58 moto kuryenin hayatını kaybettiği, 2023’te bu sayının 68’e yükseldiği belirtilen raporda “Artan sayı sektörde iş güvenliği ve işçi sağlığı ile ilgili ciddi sorunların devam ettiğine işaret ediyor.” denildi.
ÜNİVERSİTE ÖĞRENİMİ YAŞINDA OLAN GENÇLER ÖLÜYOR
Raporda çalışırken hayatını kaybeden 68 kuryenin ne zaman, nerede, kaç yaşında, hangi aylarda, mevsimlerde ve hangi firmalarda çalıştığı bilgileri de yer aldı. Buna göre hayatını kaybeden kuryelerin büyük bir kısmının 19-28 yaş aralığında yer aldığı görüldü. 2’si 15 yaşında olmak üzere 3 çocuk, 19-28 yaş aralığında 35, 29-50 yaş aralığında 22, 51-63 yaş aralığında ise 3 kişi iş cinayetinde hayatını kaybetti. Kurye Hakları Derneği, “Bu veriler göz önünde bulundurulduğunda üzerinde düşünülmesi gereken önemli noktalardan biri 19-28 yaş aralığındaki üniversite öğrenimi yaşında olan gençleri içeriyor oluşudur.” dedi.
Firmalara göre iş cinayetlerinin yaşandığı firmalar şöyle oldu: Trendyol: 7, Fiyuu Tıkla Gelsin: 6, Yemek Sepeti: 8, Getir: 3, Vigo: 2, Paket Taksi: 2, Dominos: 1, Paketle: 1, Evrak: 3… Yaşamını yitiren 2 kuryenin ise hangi firmada çalıştığı öğrenilemedi. Hayatını kaybeden kuryelerin 33’ünü restoran kuryesi, 33’ünü ise esnaf kuryeler oluşturdu.
EN ÇOK ÖLÜM İSTANBUL’DA
En az 26 ilde moto kuryelerin hayatını kaybettiği, 68 kuryeden 23’ünün ise İstanbul’da hayatını kaybettiği belirtildi.
İş cinayetlerinde çok uzun çalışma saatleri, zorlu hava koşullarında çalışmak, yeterli ve kaliteli ekipman eksikliği, hız temelli prim anlayışı, paket başı ödeme ve düşük ücret gibi unsurlar öne çıktı.
Raporda en az 5 mülteci moto kuryenin de hayatını kaybettiği tespit edildi.
Moto kuryeler en çok kış (Aralık, Ocak, Şubat) ve sonbahar aylarında (Eylül, Ekim, Kasım) hayatını kaybettiği.
TEHLİKELİ MESLEKLER SINIFINA ALINMASININ ÖNEMİ
İş Güvenliği Uzmanı Deniz İpek, “Çok tehlikeli İş Kolunda Güvencesiz İşçiler: Moto Kuryeler” başlıklı yazısında güvencesiz koşullarda çalışan moto kuryelerin çok tehlikeli meslekler sınıfına alınmamasını ele aldı. Mevzuatın İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kurullarının oluşturulmasına ve işçilerin kolektif temsiline izin vermediğini belirten İpek, işçi sağlığını sağlamak, ağır yaralanmaları ve ölümleri engellemek için işçilerin örgütlenerek temsilcileri aracılığı ile yasaların uygulanmasını denetlemesi ve yeni yasal güvenceleri kazanmaları gerekliliğine vurgu yaptı.
Deniz İpek, iş yerinin girdiği tehlike sınıfının belirlenmesinin önemini şöyle sıraladı:
-İş güvenliği uzmanlarının ve iş yeri hekimlerinin görevlendirilmesi ve çalışma sürelerinin belirlenmesinde,
-İş güvenliği uzmanlığı veya iş yeri hekimliği bakımından belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olan işveren veya işveren vekili tarafından işi sağlığı ve güvenliği hizmet verilmesinde,
-Diğer sağlık personelinin görevlendirilmesinde,
Patronlara iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde destek sunulmasında,
-İlk yardımcı sayısının belirlenmesinde ve ilk yardımcı hariç olmak üzere destek elamanlarının görevlendirilmesi ve sayısının belirlenmesinde, acil durum planlarının yenilenme döneminde,
-Sağlık muayenelerinin dönemlerinde,
-İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin süresi ve yenilenme dönemlerinde,
-Başka iş yerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimi almadan işe başlatılmalarında,
-Özel durumlar dışında iş sağlığı ve güvenliği kurulunun olağan toplantı zamanlarının belirlenmesinde,
-İş yerinde yapılan teftişlerde iş müfettişleri tarafından işin durdurulmasında,
-6331 sayılı kanun kapsamında uygulanacak idari para cezalarının belirlenmesinde.
Rapor, öğrencilik yaparken bir yandan da moto kurye olarak çalışan ve çalışırken hayatlarını kaybeden iki moto kuryeyi yakından ele aldı. Ankara’da 5 Kasım 2022’de çalışırken trafikte 3 kişi tarafından bıçaklanarak öldürülen Samet Özgül’ün kardeşi Berna Özgül ailece yürüttükleri adalet mücadelesini detaylı şekilde anlattı. Karabük’te minibüs çarpması sonucu hayatını kaybeden Tevfik Arayıcı’nın kuzeni Eylem Çalışkan da Tevfik’in sanal medya paylaşımlarının da izleğinde onu ölüme götüren çalışma şartlarına ışık tuttu.
Kurye Hakları Derneği Başkanı Mesut Çeki, “Kuryeler Ölünce Moto Kuryeler Ne Yapıyor?” başlıklı yazısında son 3 yılda daha da görünür hale gelen moto kurye ölümlerine karşı kuryelerin acısını, öfkesini, tepkisini nasıl dile getirdiğini anlattı. “Ölmek İstemiyoruz” diyerek düzenlenen basın açıklamalarına, cenazelerde oluşturulan anma konvoylarına değinen yazı, hem yas tutan hem de yaşam haklarını savunan kuryelerin mücadelelerine eğildi.
“Sonuç ve Öneriler” kısmında kurye ölümlerinin önüne geçilebilmesi için alınması gereken önlemleri, yapılması gereken denetim ve düzenlemeler özetlendi.
(HABER MERKEZİ)
