HABER MERKEZİ- 2021 Yılı Türkiye İnsan Hakları İhlalleri Raporu’nu paylaşan İHD Genel Merkezi, OHAL rejiminin yaşam hakkı başta olmak üzere birçok hakkın ihlal edildiğini kaydetti.
İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Merkezi, 2021 Yılı Türkiye İnsan Hakları İhlalleri Raporu’nu paylaştı. Kalıcı OHAL rejimi altında insan hakları savunucularına yönelik baskıların artmasına rağmen insan hakları ve demokrasi mücadelesinin kararlılıkla devam ettiği kaydedildi.
İHD Dokümantasyon Merkezi’nin verilerine göre 2021 yılında yaşanan yaşam hakkı ihlalleri şöyle sıralandı:
“Kolluk güçlerinin yargısız infazı, dur ihtarına uyulmadığı gerekçesiyle veya rastgele ateş açması sonucu 16 kişi yaşamını yitirmiş, 27 kişi de yaralanmıştır.
“Faili meçhul saldırılarda 5 kişi yaşamını yitirmiş, 1 kişi yaralanmıştır.
“Silahlı çatışmalar nedeniyle en az 69 güvenlik görevlisi (asker, polis ve köy korucusu), 275 militan, 8 sivil olmak üzere toplam 352 kişi yaşamını yitirmiştir. Bu dönemde 63 güvenlik görevlisi (asker, polis ve köy korucusu), 6 sivil ve 2 militan olmak üzere toplam 71 kişi ise yaralanmıştır. Silahlı çatışma ve savaş halinin sınır ötesini ilgilendiren kısmı da bu istatistiğin içindedir.
“Mayın ve sahipsiz bomba vb. patlaması sonucu 2’si çocuk olmak üzere 4 kişi yaşamını yitirmiş, 2’si çocuk 6 kişi de yaralanmıştır.
“Cezaevlerinde hastalık, intihar, şiddet vb. çeşitli gerekçelerle en az 57 kişi yaşamını yitirmiştir.
“Zorunlu ya da muvazzaf olarak askerlik görevini yapanlar ile polislerden en az 22 kişi şüpheli bir şekilde yaşamını yitirmiş, 2 kişi de yaralanmıştır.
“Yasa dışı örgüt saldırıları sonucu 3 kişi yaşamını yitirmiştir.
“2021 yılında dikkat çeken en önemli gelişmelerden birisi de hata ve ihmal sonucu toplam 156 kişi yaşamını yitirmiş, 322 kişi ise yaralanmıştır. Bu kişilerden 3’ü çocuk 4 kişi ağır zırhlı askeri araçların çarpması sonucu yaşamını yitirmiştir.
“İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin verilerine göre iş kazaları/cinayetleri sonucu Türkiye’de 2021 yılında 2170 işçi yaşamını yitirmiştir[3]. Görüldüğü gibi Covid-19 tedbirlerinin alındığı 2021 yılında yaşamını yitiren işçi sayısının bir önceki yıla yakın olması işçilerin hayatlarıyla ilgili önlemlerin alınmasında ne kadar duyarsız kalındığını göstermektedir.
“2021 yılında 375 kadın erkek şiddeti sonucu öldürülmüş, 239 kadın şüpheli şekilde öldürülmüş, 1305 kadın yaralı kurtulmuştur. 23 kadın intihar etmiş, 9 kadın intihar teşebbüsünden yaralı kurtulmuştur. Fuhuşa sürüklenen kadın sayısı ise 767’dir.
“ 2021 yılında ırkçı saldırılar sonucu 3’ü çocuk toplam 12 kişi öldürülmüş, 60 kişi yaralanmıştır. Bu konuda 22 Eylül 2020 tarihinde açıkladığımız ‘Türkiye’de Nefret Suçları ve Son Dönemde Yaşanan Irkçı Saldırılar Özel Raporu’na bakılabilir.”
İŞKENCE ve KÖTÜ MUAMELE
Covid-19 pandemisi tedbirleri kapsamında 2021 yılında sokağa çıkma yasakları ve sokağa çıkma kısıtlamaları olmasına rağmen işkence uygulamaları ile ilgili şikayetlerin devam ettiği belirtilen raporda, “Resmi gözaltı merkezlerinde, resmi olmayan gözaltı yerlerinde, sokakta, cezaevlerinde hemen her yerde işkence uygulamaları, yanı sıra toplantı ve gösterilerde güvenlik güçlerinin ‘işkence’ düzeyine ulaşan ‘aşırı ve orantısız güç kullanarak müdahalesi’ yaygınlaşmıştır. Ayrıca, toplumun farklı kesimlerinde iktidarın kontrolünü ve baskısını arttırmak, dehşet ve korku yaymak amacı ile işkencenin ve diğer kötü muamele biçimlerinin uygulandığına tanık olunmaktadır” denildi.
Veriler ise şöyle aktarıldı:
“2021 yılında gözaltında işkence ve diğer kötü muameleye uğradığını iddia eden kişi sayısı 12’si çocuk olmak üzere 531 kişidir. Gözaltı yerleri dışında işkence ve kötü muameleye uğradığını iddia eden kişi sayısı ise 25’i çocuk olmak üzere 704’tür. Bunun dışında cezaevlerinde işkence ve kötü muamele gördüğünü iddia edenlerin sayısı 1414’tür. Köy korucuları tarafından işkence ve kötü muameleye uğradığını iddia eden kişi sayısı 4’tür.
“Ülke genelindeki barışçıl toplantı ve gösteriler sırasında güvenlik güçleri tarafından toplantı ve gösteride bulunma hakkını kullanan kişilere yönelik ‘aşırı ve orantısız güç’ kullanımının işkence ve diğer kötü muamele düzeyine ulaştığına dair çok sayıda kanıt bulunmaktadır. Yine İHD verilerine göre 2021 yılında 409 toplantı ve gösteriye müdahale edilmiştir. Bu müdahalelerde kaba dayak ve kötü muameleye maruz kaldıklarını iddia eden kişi sayısı 2835’tir.
“2021 yılında 1 zorla kaçırma vakası tespit edilmiş ve bu kişinin ailesi tarafından İHD’ye başvuru yapılmıştır. Bu kişilerle ilgili Birleşmiş Milletler Zorla veya İrade Dışı Kaybetmeler Çalışma Grubu’na bildirimde bulunulmuştur. Bu kişi 5 gün sonra serbest bırakılmıştır. Zorla kaçırılarak akıbeti bilinmeyen Hüseyin Galip Küçüközyiğit 2021 yılı içinde bulunmuş olup halen cezaevindedir. Akıbeti bilinmeyen Yusuf bilge Tunç ile ilgili gelişme olmamıştır. Bu kişilerin dışında çeşitli nedenlerle ortadan kaybolan ve bulunmaları konusunda güvenlik güçlerinin ihmali olduğunu düşündüğümüz üç kişi daha bulunmaktadır.
“İHD’ye yapılan başvurulara ve basındaki haberlere göre, 2021 yılında başta İstanbul, Ankara, Diyarbakır ve İzmir olmak üzere pek çok ilde üniversite öğrencileri, gazeteciler ve aktivistler başta olmak üzere çok sayıda kişi kayıt dışı ifadeye zorlandı. Baskı ve tehdit yöntemleriyle ajanlaştırılmaya çalışıldı, bunu kabul etmeyenlerden bazıları “örgüt üyeliği” iddiasıyla tutuklandı ya da kaçırılarak bir süre sonra çeşitli işkence ve kötü muamelelere maruz kaldıktan sonra bırakıldı. Ajanlaştırma iddiasıyla İHD Genel Merkezi ve şubelerine 2021 yılı içinde toplam 65 başvuru yapılmıştır. Basına yansıyan haberlerde ise 145 vaka tespit edilmiştir. Bu konuda İHD özel raporuna bakılabilir.”
HAPİSHANELER
Adalet Bakanlığı verilerine göre 31 Aralık 2002 tarihinde yani AKP iktidara geldiğinde Türkiye hapishanelerinde 59 bin 429 tutsağın bulunduğu hatırlatılan raporda, “Adalet Bakanlığı’nın resmî web sayfasında yayınladığı verilere göre 399 Ceza infaz kurumunda 31 Ağustos 2022 itibariyle 326 bin 243 tutuklu ve hükümlü bulunmaktadır. Bunlardan 12 bin 995 civarında tutuklu ve hükümlü kadın olduğu, 2 bin 447 çocuk olduğu belirtilmiştir. Kapasitenin ise 288 bin 798 olduğu belirtilmiştir. Kapasite fazlası 37 bin 445 mahpus bulunmaktadır. Bu da cezaevlerinin fiziksel koşullarının daha da kötüleşmesine ve hak mahrumiyetlerinde ciddi bir artışın devam ettiğini göstermektedir. Bunun dışında 30 Haziran 2021 tarihi itibariyle 418.852 kişinin denetimli serbestlik tedbiri altında olduğu açıklanmıştır[11]. Bakanlığın yeni verilerine ulaşılamıyor” denildi. (ETHA)
Raporun Tamamı için: 2021 yılı raporu
2021 yılı bilançosu için: 2021 yılı insan hakları bilançosu
